Dizde kireçlenme, yaşlanmanın doğal bir sonucu gibi görülse de aslında doğru yönetimle kontrol altına alınabilecek bir sağlık sorunudur. Tıpta osteoartrit olarak bilinen bu durum, diz ekleminde kıkırdağın aşınması ve eklem yüzeylerinin bozulması sonucu ortaya çıkar.
İçindekiler
Dizde Kireçlenme Nedir?
Dizde kireçlenme, diz ekleminde yer alan kıkırdak dokusunun zaman içinde aşınarak incelmesiyle ortaya çıkan, kemik yüzeylerinin doğrudan temas etmesine yol açan ve zamanla ilerleyen bir eklem rahatsızlığıdır. Bu durum, diz hareketlerinde ağrıya, sertliğe ve işlev kaybına neden olabilir.
Bu durum, diz hareketlerinde ağrıya, sertliğe ve işlev kaybına neden olabilir. Bu sürtünme, ağrıya, şişmeye ve hareket kısıtlılığına sebep olur. Kıkırdak dokunun kaybı eklem sıvısının azalmasıyla birleştiğinde eklem hareketlerinde kıtırtı ve sertlik meydana gelir.
Dizde Kireçlenmenin Nedenleri
Diz kireçlenmesi birden fazla faktörün etkisiyle gelişebilir:
- Yaşlanma: Kıkırdak dokusu zamanla elastikiyetini kaybeder ve aşınmaya başlar.
- Genetik Faktörler: Ailede kireçlenme öyküsü olanlarda risk artar.
- Travma ve Yaralanmalar: Diz yaralanmaları eklemde düzensiz yüklenmeye sebep olarak kıkırdağı zedeler.
- Obezite: Aşırı kilo diz eklemine fazladan yük bindirir.
- Düz Tabanlık ve Diz Anatomisi Bozuklukları: Ekleme binen yükün yanlış dağılmasına sebep olur.
Bu faktörlerin kombinasyonu diz eklemindeki yüklenmeyi artırarak kireçlenmeyi hızlandırır.
Dizde Kireçlenme Belirtileri Nelerdir?
Kireçlenmenin en sık görülen belirtileri şunlardır:
- Ağrı: Özellikle merdiven çıkarken veya uzun süre oturduktan sonra kalkarken hissedilir.
- Hareket Kısıtlılığı ve Tutukluk: Sabahları veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra dizin açılması zorlaşır.
- Şişlik ve Sıcaklık: Eklemin etrafında ödem görülebilir.
- Kıtırdama Sesi: Hareket sırasında dizden ses gelmesi kıkırdak kaybına işaret edebilir.
Dizde Kireçlenme Nasıl Tanı Konur?
Diz kireçlenmesinde erken tanı, kireçlenmenin ilerlemesini yavaşlatmak ve diz sağlığını korumak açısından oldukça önemlidir. Tanının ilk adımı detaylı bir fizik muayene ve hasta öyküsünün alınmasıdır. Dizde kireçlenme tanısını kesinleştirmek için röntgen (direkt grafi) çekimi en sık kullanılan yöntemdir. Erken dönemde röntgende belirgin bulgular olmayabilir. Bu durumda, eklem kıkırdağı, menisküsler ve yumuşak doku yapılarının değerlendirilmesi için MR çekimi önerilir. Diz eklemindeki sıvı artışı, sinovit (eklem zarı iltihabı) ve osteofit varlığı ultrason ile görülebilir.
Dizde kireçlenme tanısı esas olarak klinik ve radyolojik yöntemlerle konulsa da, diğer romatizmal hastalıkların dışlanması amacıyla aşağıdaki testler yapılabilir:
- ESR ve CRP: İltihap düzeyini değerlendirmek için
- Romatoid faktör ve Anti-CCP: Romatoid artrit ayrımında
- Serum ürik asit: Gut artritini dışlamak için
Diz Kireçlenmesi Evreleri
Dizde kireçlenme 4 evrede incelenir:
- Evre 1 (Hafif): Kıkırdakta minimal hasar, belirgin semptom yoktur.
- Evre 2 (Orta): Kıkırdak incelmesi artar, hafif ağrı başlar.
- Evre 3 (İleri): Eklem aralığı daralır, ağrı şiddetlenir.
- Evre 4 (Şiddetli): Kıkırdak dokunun tamamen yok olduğu bu evrede hareket kısıtlılığı, şiddetli ağrı ve günlük aktivitelerde belirgin zorluk yaşanır.
Dizde Kireçlenme Tedavi Seçenekleri
Dizde kireçlenmede tedavi, kişinin yaşına, şikayetlerin şiddetine ve yaşam kalitesine göre planlanır. Bu süreçte amaç, eklem kıkırdağındaki hasarı onarmak değil, ilerlemeyi yavaşlatmak, ağrıyı azaltmak ve eklem hareketliliğini korumaktır.
Ağrı kesiciler hafif ve orta şiddette ağrı için kullanılabilir. İnflamasyonu azaltmada etkili ilaçlar da kullanılabilir ama uzun süreli kullanımda olumsuz etkileri olabilir.
Dizde kireçlenme tedavisinde fizik tedavi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmanın ve eklemi korumanın en etkili yollarındandır. Kas yapısını güçlendirmek, diz eklemi üzerindeki baskıyı azaltır ve bu sayede ağrının hafiflemesine katkı sağlar. Özellikle quadriceps güçlendirme ve denge egzersizleri önemlidir.
PRP ve kök hücre enjeksiyonları eklem içi iyileşmeyi desteklemek amacıyla uygulanabilir. Klinik etkinliği halen çalışılmakla birlikte erken evrelerde kullanılabilir.
İleri evre kireçlenmede artroskopi ve total diz protezi ameliyatı yapılabilir.
- Artroskopik Cerrahi: Eklem içindeki serbest cisimlerin temizlenmesi veya yıpranmış kıkırdak parçalarının düzeltilmesi amacıyla uygulanabilir. İleri evre kireçlenmede etkisi sınırlıdır.
- Osteotomi: Bacak eksenini düzeltmek için yapılan kemik düzeltme ameliyatıdır. Genç hastalarda eklem yükünü azaltarak protez ihtiyacını geciktirebilir.
- Total Diz Protezi: Kıkırdak ve eklem yüzeylerinin tamamen değiştirildiği cerrahidir. İleri evre kireçlenmede en etkili yöntemdir. Ağrının azalması ve hareket kabiliyetinin artmasını sağlar.
Diz problemleri hakkında detaylı bilgi almak için tıklayın.
